1-3-2014
“Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια πανέμορφη νεαρή καμηλοπάρδαλη, που τον έλεγαν Μάριους. Είχε φανταχτερές καφετιές κηλίδες στο σώμα του, μακριές πυκνές βλεφαρίδες πάνω από το γυαλιστερά μάτια του και ζούσε στο ζωολογικό κήπο της Κοπεγχάγης, μαζί με άλλους φίλους του. Ωστόσο, εκεί που ζούσε αμέριμνος, μασώντας φύλλα και βλαστούς δέντρων που του πρόσφεραν οι επισκέπτες του κήπου, οι κτηνίατροι διαπίστωσαν ότι είχε κοινά γονίδια με πολλούς άλλους φίλους του. Γι’ αυτό, δεν υπήρχε λόγος να υπάρχει όχι μόνο ανάμεσά στους φίλους του, αλλά στον κόσμο αυτό. Έτσι, ένα ηλιόλουστο πρωινό, ένας κτηνίατρος πυροβόλησε τον Μάριους και μετά φώναξε τους επισκέπτες του κήπου να παρακολουθήσουν τον τεμαχισμό του, για να τον φάνε τα λιοντάρια. Κι έτσι, αφού χόρτασαν τα λιοντάρια την πείνα τους, κι οι επισκέπτες την ψευδαίσθησή τους ότι όλα έγιναν σωστά, ζήσαν (όσοι επέζησαν) καλά κι εμείς καλύτερα”.
Αυτή είναι η σύντομη η ιστορία του μικρού (18μηνου) Μάριους που διαδραματίστηκε στις 10-2-2014 και έγινε γνωστή ευρέως, ώστε να μη χρειάζεται να παραπέμψει κανείς σε οποιαδήποτε πηγή, αφού υπερισχύει το ψηφιακό τεκμήριο με εικόνα και ήχο. (εδώ μια από τις πολλές παρουσιάσεις του θέματος από το CNN http://www.youtube.com/watch?v=_Apg5j2e6kk, υπάρχει και εκτενής ανάλυση με πλούσια παραπομπή σε πηγές στο http://en.wikipedia.org/wiki/Marius_(giraffe))
Οι διάσπαρτες και αποσπασματικές σκέψεις που διατυπώνονται στo παρόν άρθρο είναι ευθέως αντίθετες στην πρακτική που ακολουθήθηκε στο εν λόγω συμβάν και στη λογική που το υποστηρίζει. Ωστόσο, θα ήταν τουλάχιστον αφελές, αν κάποιος νόμιζε ότι θα μπορούσε να την θεμελιώσει πάνω σε μια πλειοδοσία ζωοφιλικού συναισθηματισμού, στην ίδια, δηλαδή, λογική που στηρίζεται και αναπαράγεται μέσα από τον “πολιτισμό” με τα λούτρινα αρκουδάκια και τις ερωτικές κάρτες με καρδούλες, γάτες και σκύλους.
Και τούτο, διότι, καταρχάς, η απόφαση για την θανάτωση του Μάριους ελήφθη μέσα από νομιμοποιημένες διαδικασίες, βάσει των οποίων το δικαιϊκό σύστημα έχει απονείμει την αρμοδιότητα στη διοίκηση του ζωολογικού κήπου της Κοπεγχάγης να λαμβάνει, κατά την απόλυτη κρίση της και διακριτική της ευχέρεια, σχετικές αποφάσεις. Επιπλέον, διότι η εξουσία αυτή χορηγήθηκε σε μια χώρα με ιδιαίτερα “προοδευτικό” νομικό σύστημα, με εμπεδωμένο για χρόνια το δικαίωμα ακόμα και θρησκευτικού γάμου των ομοφυλοφίλων (http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/denmark/9317447/Gay-Danish-couples-win-right-to-marry-in-church.html), με δικαίωμα υιοθεσίας τέκνων από ομοφυλόφιλα ζευγάρια, (http://politiken.dk/newsinenglish/ECE963619/gay-adoption-on-the-lawbooks/) και το κυριότερο, με ενισχυμένους θεσμούς συμμετοχικότητας, μέχρι του παράδοξου για την ελληνική πραγματικότητα…. σημείου στις 7 Ιουνίου του 2009, να διεξαχθή δημοψήφισμα για την αλλαγή στον τρόπο διαδοχής του μονάρχη, με σκοπό να συμπεριλαμβάνει και θηλυκά τέκνα, εκτός από αρσενικά, στο οποίο μετείχε το 60% των νόμιμων ψηφοφόρων της χώρας!!! (http://www.dw.de/denmark-votes-to-change-royal-succession-rules/a-4310654-1)
Η όποια κριτική, λοιπόν, υστερεί σε ερείσματα…. ελλείψει δημοκρατικότητας…..
Η «ελαττωματικότητα», όμως, της πρακτικής αυτής αναδεικνύεται μέσα από το ίδιο το συμβάν του άτυχου Μάριους και ειδικότερα, τις απόψεις του επιστημονικού διευθυντή του Ζωολογικού Κήπου της Κοπεγχάγης, ο οποίος δήλωσε αποστομωτικά: «Όλα έγιναν μπροστά στα μάτια του κόσμου, γιατί αποφασίσαμε ότι η ευθανασία είναι η καλύτερη λύση. Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί με την επιστήμη, δεν μπορούμε να οδηγούμαστε από το συναίσθημα»(http://gr.euronews.com/2014/02/10/slaughter–of–marius–the–copenhagen–giraffe–prompts–online–outrage/)
Με την παραπάνω ομολογία, αποκαλύπτεται και το λογικό θεμέλιο της ενέργειας αυτής, που δεν είναι τίποτα άλλο από την αποθέωση της επιστήμης. Ίσως θεωρούσε κανείς υπερβολικό τον παραλληλισμό, αλλά προσωπικά δεν διακρίνω καμία διαφορά από μια θεοκρατία- αφού και στα δύο “καθεστώτα λογικής και αρχών” η βούληση του θεού ή του αποθεωμένου πράγματος ή όντος ή συστήματος αρχών, (όπως εικάζεται ή έστω ερμηνεύεται κατά περίπτωση ο θεός τέλοσπάντων), αποτελεί και τον μοναδικό λόγο για να ενεργείται ή να παραλείπεται μία πράξη. Κι όσο κι αν φαινομενικά προσβάλλει τη λογική μας, εφόσον η επιστήμη φέρεται να υπερέχει σε ισχύ των συναισθημάτων και του “αυτοπροαίρετου” του ανθρώπου (έννοια του ποινικού δικαίου χρησιμοποιούμενη στο αδίκημα της εκβίασης, όταν κάμπτεται η βούληση ενός θύματος), υπαγορεύοντας το δέον, δηλαδή το τι πρέπει να γίνει, χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν η ανθρώπινη άποψη, τότε μιλάμε για μια γνήσια μορφή θεοκρατίας.
Ας μην υποκρινόμαστε, όμως, ότι μας συγκλόνισε το δήθεν πρωτοφανές γεγονός της καταδυνάστευσης της επιστήμης, αφού ο σχετικός προβληματισμός και έρευνα οδηγούν στη διαπίστωση ότι μόνο πρωτότυπη για το σύγχρονο δίκαιο δεν είναι μια τέτοια θεώρηση του δέοντος. Υπάρχουν, τελικά, πολλές περιπτώσεις όπου η … επιστήμη … αποφασίζει – θεσπίζει κανόνες στις ανθρώπινες κοινωνίες κι όχι η ψήφος της πλειοψηφίας, όπως νομίζουμε ότι συμβαίνει στις σύγχρονες δημοκρατίες. Κορυφαίο τέτοιο παράδειγμα καταδυνάστευσής μας από τα επιστημονικά πορίσματα, κατά την άποψή μου, έχει περιληφθεί στο “Δημοσιονομικό Σύμφωνο”, δηλαδή, στη συνθήκη των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την οποία θεσπίστηκε η υποχρέωση των κυβερνήσεων να διατηρούν το επίπεδο του εξωτερικού χρέους της κάθε χώρας, σε ποσοστό κατώτερο του 60 % (βλ. άρθρο 3 § 1 της ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ, ΤΟΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΝΕ της 2-3-2012 στο http://www.european-council.europa.eu/media/639238/06_-_tscg.el.12.pdf) Και μάλιστα, προς διασφάλιση της τήρησης του εν λόγω κανόνα, το κάθε κράτος μέλος οφείλει να λαμβάνει πρωτοβουλίες ψήφισης τυπικών νόμων ή ακόμα και συνταγματικών αναθεωρήσεων, με σχετικό περιεχόμενο (βλ. άρθρο 3 § 2 του ίδιου νομοθετήματος)
Έτσι λοιπόν, η επιστήμη της οικονομικής, αυτή τη φορά, αποφάσισε ότι είναι το ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΘΟ, άρα και αδιαμφισβήτητο, το επίπεδο εξωτερικού χρέους της κάθε χώρας να διατηρείται σε επίπεδο κατώτερο του 60 %, με αποτέλεσμα και οι εκάστοτε εθνικές νομοθετικές και εκτελεστικές εξουσίες να στερούνται της αρμοδιότητας να ακολουθήσουν άλλου είδους πολιτικές, π.χ. κοινωνιοκεντρικού χαρακτήρα, ακόμα κι αν έχουν τη δυνατότητα να δανείζονται με ευνοϊκούς όρους, ούσες ικανές να υπερβούν το όριο του 60%.
Η ίδια θεοκρατική ιδέα περί επιστήμης διαπνέει και σωρεία “μνημονιακών” νομοθετημάτων της χώρας μας, με ενδεικτικό αυτό της Πράξεως Υπουργικού Συμβουλίου με αρ. 6/2012 (ΦΕΚ Α‘ 38/28-02-2012). Στο άρθρο 4 αυτής, προβλέπεται η αναστολή κάθε είδους διάταξης που προβλέπει την αύξηση μισθού/ημερομισθίου, λόγω παρόδου συγκεκριμένου χρόνου εργασίας (κάθε είδους επίδομα πολυετίας) μέχρι την πτώση του ποσοστού ανεργίας του ενεργού πληθυσμού της χώρας σε ποσοστό κάτω του 10%. Και στην προκείμενη περίπτωση, λοιπόν, η επιστήμη της οικονομικής αποφάσισε αδιαμφισβήτητα ότι για την ύπαρξη υψηλού δείκτη ανεργίας ευθύνεται αποκλειστικά η χορήγηση επιδομάτων πολυετίας στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, η οποία συνιστά, δηλαδή, την μοναδική αναγκαία και ικανή συνθήκη για την αύξηση του ποσοστού ανεργίας σε ποσοστό άνω του 10%….
Το μέγεθος των επιπτώσεων μιας τέτοιας λογικής καθίσταται σαφές αν κατανοήσει κανείς ότι: α) ο τυχόν κτηνίατρος, ο οποίος θα εξέφραζε την αντίθεσή του στη θανάτωση του Μάριους, θα στοιχειοθετούσε σπουδαίο λόγο για να καταγγελθεί η σύμβαση εργασίας του, δεδομένου ότι, με την αντίδρασή του αυτή, θα αρνείτο την συμμόρφωση με τις εντολές του εργοδότη του,
β) η τυχόν κυβέρνηση που θα ήθελε να άρει το μέτρο της αναστολής χορήγησης των επιδομάτων πολυετίας θα ήταν παράνομη, ενώ
γ) η τυχόν κυβέρνηση που θα ήθελε να αυξήσει το δημόσιο χρέος της, για να ασκήσει κοινωνική πολιτική θα ήταν παραβάτης του Συντάγματος και του κοινοτικού δικαίου!!!
Η περιγραφόμενη λογική υπερίσχυσης της επιστήμης είναι καθολική και δεν ανέχεται περιθώρια αντίθεσης. Σε αυτό το πλαίσιο και ο διευθυντής του ζωολογικού κήπου που φιλοξενείτο ο Μάριους, επέμεινε ότι επρόκειτο για μια σωστή απόφαση και θα ακολουθούσε την ίδια τακτική και με άλλο ζώο εάν χρειαζόταν, αιτιολογώντας ότι οι καμηλοπαρδάλεις του ζωολογικού κήπου της Κοπεγχάγης συμμετέχουν σε ένα διεθνές πρόγραμμα αναπαραγωγής, το οποίο στοχεύει στην εξασφάλιση του υγιούς πληθυσμού τους στην Ευρώπη μέσω της διασταύρωσης ζώων που δεν έχουν συγγενική σχέση μεταξύ τους. “Εάν τα γονίδια ενός ζώου εκπροσωπούνται στον πληθυσμό, η περαιτέρω αναπαραγωγή του ζώου είναι ανεπιθύμητη.”
http://www.tanea.gr/news/world/article/5084788/sok–kai–apeiles–meta–thn–ektelesh–ths–kamhlopardalhs/
Αυτό, λοιπόν, που αποτέλεσε το λόγο θανάτωσης του Μάριους ήταν ότι τα γονίδιά του εκπροσωπούνταν ήδη στον υπάρχοντα πληθυσμό καμηλοπαρδάλεων, με άλλα λόγια ο Μάριους ήταν πολύ “κοινός” και οι κοινοί πρέπει να πεθάνουν, γιατί ο Μάριους και ο κάθε κοινός κινδυνεύει να διασταυρωθεί και να γεννήσει πάλι κοινούς απογόνους, των οποίων η ζωή δεν μας είναι επιθυμητή.
Μιλάμε, λοιπόν, ανοικτά για μια τακτική ευγονικής, η οποία ενστικτωδώς ανασύρει από τη μνήμη μας τις επίσημες, όχι απλά πρακτικές, αλλά πολιτικές ευγονικής, που ακολουθήθηκαν, τουλάχιστον κατά τον 20ο αιώνα, κατά ανθρώπων, με απώτερο σκοπό τη γενετική καθαρότητα, ενδεικτικώς αναφερομένων μόνο του προγράμματος Τ-4 της χιτλερικής Γερμανίας και των προγραμμάτων στειρώσεως σε Καναδά, Η.Π.Α., Σιγκαπούρη, Ιαπωνία, Κίνα, Σκανδιναβικές χώρες, Ελβετία κ.α..
Και σύροντας τις λογικές συνέπειες αυτής της πολιτικής στα απώτατα όριά τους, γιατί να μην αναρωτηθούμε ότι αφού η επιστήμη έχει καθολική ισχύ, έναντι της οποίας δεν χωρούν συναισθηματισμοί, τότε γιατί να μην τυγχάνει εφαρμογής η πολιτική αυτή και έναντι του ανθρώπου; ποια ανώτερη λογική αρχή μειώνει την υπεροχή της επιστήμης, ώστε να αποτρέπεται η εφαρμογή της στους ανθρώπους, αφού ακόμα κι αυτοί οφείλουν να συμμορφώνονται με τα επιστημονικά πορίσματα;
Έχω την αίσθηση ότι έχουμε φτάσει στο σημείο που πρέπει να σιωπήσουμε. Βασικές αρχές μας, ως θεμέλια της σκέψης και της πράξης του σύγχρονου ανθρώπου θα κλονίζονται και θα αλληλοσυγκρούονται, αν δεν κατανοήσουμε, τα πλέον αυτονόητα.
Μάλλον, μάταια δίδασκε ο Πλάτωνας ότι «πασά τε επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής πανουργία, ου σοφία φαίνεται» (Πλάτων, Μενέξενος, 347a)
Απαιτείται μια ανανοηματοδότηση της έννοιας του ανθρώπου, της έννοιας των ζώων και γενικά του περιβάλλοντός μας, της έννοιας της επιστήμης, των ορίων της και των αξιώσεών της, εννοιών, δηλαδή, που θεμελιώνουν την επιστήμη και προηγούνται λογικά αυτής.
Όλα τα παραπάνω γεγονότα, απλά, μας επιβεβαιώνουν το συμπέρασμα του Alexis de Tocqueville, ο οποίος, την περίοδο 1835-1840 ανέλαβε για λογαριασμό της γαλλικής κυβέρνησης τη μελέτη του σωφρονιστικού συστήματος των ΗΠΑ και κατέληξε στη συγγραφή του μνημειώδους έργου του «De la democratie en Amerique». Διαπιστώνοντας τις ιδιαίτερα αυστηρές διατάξεις επιβολής ποινών που θεσπίζονταν, όμως, με πρωτοφανείς για την εποχή δημοκρατικές διαδικασίες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι πολύ πιθανή η κυριαρχία του δεσποτισμού, ιδιαίτερα μέσα σε δημοκρατικές κοινωνίες.
Συμπέρασμα: οι δημοκρατικές διαδικασίες δεν διασφαλίζουν και την κυριαρχία της δικαιοσύνης και της ισότητας. Οι ψευδαισθήσεις του σύγχρονου πολιτισμού για την πρόοδο που έχει καταφέρει, απλά, επιβεβαιώνουν τις αγκυλώσεις στην αυταρέσκειά του, άρα και την αποτελμάτωσή του.
Με μοναδική διάθεση συμβολής στον προβληματισμό παραθέτω εικόνες – ερεθίσματα προβληματισμού για την αξία του φυσικού κόσμου, της κρυφής ευφυΐας του, των διδαγμάτων που μπορεί να μας προσφέρει.
http://www.youtube.com/watch?v=AVaITA7eBZE
http://www.ted.com/talks/lang/el/frans_de_waal_do_animals_have_morals.html
Ίσως, αποτελούν και τη μοναδική ελπίδα απεγκλωβισμού από τον ναρκισσιστικό μας μύθο ότι ο κόσμος μας και ο πολιτισμός μας είναι δρομολογημένοι αμετάκλητα στις ράγες της προόδου…